خط طغرا

از دانشنامه‌ی اسلامی
خط طغری

«خط طُغرا» گونه‌­ای خط تفنّنی و تزیینی که از دورۀ سلجوقیان در ایران متداول بوده و عبارت است از خطّی قوسی­ شکل که در بالای فرامین پادشاهان، میان علامت سلطان و «بسمله» به شکلی خاص می­‌کشیدند.

در گذشته نام و لقب سلطان را به صورت طغرا بر سر نامه می­‌نوشتند و این خط در واقع مُهری بوده است که به صورت درهم و پیچیده نوشته شده و از تمامی خطوط از قبیل نسخ، ثلث، دیوانی و نستعلیق در ساختن طغرا استفاده شده است.

این شیوه از خوشنویسی و ترکیب خط مرکب از چند خط عمودی منتهی به قوس گونه‌ای تودرتو و متوازی است که به شکل کمانی و به مانند طُرّه منشورها و احکام حاکمان در گذشته اغلب به آب طلا یا شنگرف می‌کشیده‌اند.

خط طغرا در سده­‌های اخیر به وسیلۀ خوشنویسان عثمانی (ترکیه امروزی) شکل و قالبی متناسب و زیبا یافته است. به کسی که هنر درست و زیبا نوشتن خط طغرا بر منشور شاهی را می­ دانست «طغراکش» یا «طغرا نویس» می ­گفتند.

منابع